Wymiana walut zwolniona z VAT

Na mocy artykułu 43 ust. 1 pkt 7 Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, czynności pośrednictwa lub transakcje wymiany walut są zwolnione od podatku VAT. Nie będziemy się specjalnie na ten temat rozpisywać, dla zainteresowanych odsyłamy do artykułu Od wymiany waluty w kantorze w niektórych przypadkach należy zapłacić podatek.

Podatek dochodowy od osób fizycznych

W artykułach 21, 52, 52a i 52c Ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych wymieniono dochody, które nie podlegają opodatkowaniu. Wśród nich niestety nie ma dochodów osiągniętych z wymiany walut, w związku z różnicami kursowymi, które wystąpiły.

Oznacza to, że dochody z wymiany walut podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Oczywiście przeciętny Kowalski, który wymienia walutę sporadycznie (np. raz do roku wyjeżdżając na wakacje),  z reguły nie śledzi kursów walut i nie jest w stanie stwierdzić czy osiągnął zysk lub stratę. Kowalski po prostu potrzebuje waluty na wakacje i już na nich będąc interesuje go odpoczynek, a nie zmieniające się kursy walut.

Dlatego też - i jak to też często bywa - każdy przypadek należy interpretować indywidualnie. Stąd, w teorii, gdyby Urząd Skarbowy wykazał, że Kowalski zarobił na zmianach kursów, to mógłby żądać od niego zapłacenia podatku.

W praktyce jednak, dla fiskusa ważne są tylko takie przypadki, w których ewidentnie można stwierdzić, że Kowalski dokonuje wielu transakcji walutowych w sposób zorganizowany, przy których można stwierdzić, że jego działania przybierają formę zawodową (profesjonalną). 

Jeżeli Kowalski więc wymienia dużo, to Urzędu Skarbowego nie będzie interesowało czy Kowalski prowadzi działalność gospodarczą, czy nie, ważne są natomiast że jego działania mają charakter działalności gospodarczej. Jest jednak jedna różnica w opodatkowaniu Kowalskiego, a firmy. Firmy mogą skorzystać z liniowej formy opodatkowania (19 proc.), z kolei osoby prywatne mogą rozliczać się tylko na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej ze stawkami 18 i 32 proc.

Podatek dochodowy w przypadku firmowych transakcji walutowych

Z artykułu 14. 2 Ustawy o PIT jasno wynika, iż przychodem z działalności gospodarczej są również różnice kursowe.

Co ciekawe, różnice kursowe powodujące stratę można zaliczyć do kosztów. Mówi o tym wprost Art. 24c. ust. 1 Ustawy o PIT:

"Różnice kursowe zwiększają odpowiednio przychody jako dodatnie różnice kursowe albo koszty uzyskania przychodów jako ujemne różnice kursowe"

Oczywiście firma w ciągu roku obrotowego może raz zyskiwać, a raz tracić na różnicach kursowych, co oczywiście uwzględnia się w zaliczkach na podatek dochodowy. Oznacza to, że przy stracie firma może dokonać odliczeń podatku, a przy zysku musi zapłacić podatek z tytułu osiągniętego zysku na wymianie walut. Jednakże ostatecznego rozliczenia dokonuje się z chwilą składania rocznego zeznania PIT, czyli do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.

Należy też dodać, iż różnic kursowych nie zaliczamy do przychodów z działalności operacyjnej. Należy je zakwalifikować do przychodów z innych źródeł.

Podatek a wymiana w kantorze internetowym

W przepisach podatkowych określających szczegółowe zasady ewidencji wymiany walut nie ma znaczenia czy wymiana walut zaszła za pośrednictwem kantoru stacjonarnego, internetowego czy banku. Kantory internetowe stają się coraz bardziej powszechne, tak więc w przypadku dobrze przeprowadzonych rozliczeń odpowiedni organ podatkowy nie dyskryminuje przedsiębiorców prowadzących transakcje w ten sposób. Wręcz przeciwnie, najistotniejszą kwestią jest właściwe rozliczenie kosztów oraz przychodów, bez znaczenia jaki pośrednik był w to zaangażowany.

Waluta w firmie

W firmie z walutą obcą mamy do czynienia na kilka sposobów, m.in.:

• poprzez jej zakup lub sprzedaż w kantorze lub banku,
• poprzez zakup towarów lub usług w walucie obcej,
• otrzymując wynagrodzenie za wykonane usługi lub sprzedany towar w walucie obcej.

Warto zwrócić uwagę, iż w firmie która współpracuje z kontrahentami zagranicznymi, wcale nie musi dochodzić do fizycznych przelewów waluty. Kontrahent zagraniczny może na przykład przyjmować wpłaty w złotówkach i mimo tego wystawiać faktury w euro. Dobrym przykładem jest chociażby opłacanie usług reklamowych w firmie Google z siedzibą w Irlandii. Google przyjmuje płatności w polskim złotym i w polskim banku, a fakturę wystawia z Irlandii w euro (chociaż dokonuje na niej również przeliczenia na złote). Inny przypadek występuje kiedy firma nie ma w ogóle konta walutowego, a do rozliczeń walutowych z kontrahentami dochodzi w oparciu o przewalutowanie waluty w banku. W każdym z opisanych powyżej przypadków, należy dokonać odpowiednich księgować i przeliczeń, na potrzeby urzędu skarbowego. Jak to zrobić? Napiszemy poniżej.

Księgowe i podatkowe zasady rozliczeń wymiany walut

W poniższych podpunktach opisaliśmy reguły jakimi powinni się kierować przedsiębiorcy w kilku najczęstszych przypadkach związanych z walutami w firmie:

• Do kosztu uzyskania przychodu zaliczamy koszty opłat i prowizji występujących przy wymianie walut, o ile kantor wyszczególni je osobno na fakturze. Z reguły kantory oferują 0% prowizji i opłat, dlatego też w takim przypadku nie da się więc uwzględnić w kosztach faktu zakupu waluty.
• Firma ewidencjonuje wartość zakupionej lub sprzedanej waluty po kursie z faktury, jeżeli do zakupu waluty doszło w kantorze lub banku. Odpowiednie prowadzenie ewidencji podatkowej jest znacznie ułatwione w przypadku zakupu waluty w kantorze internetowym, ponieważ platformy wymiany walut wystawiają po każdej transakcji faktury w wersji elektronicznej, na których wyszczególnione zostają koszty. W przypadku kantoru tradycyjnego, o faktury należy prosić się w momencie wykonywania transakcji.
• Fakturę za zagraniczne zakupy należy przeliczyć po kursie średnim ogłoszonym przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego lub, w przypadku gdy faktura została wystawiona przed powstaniem obowiązku podatkowego, to przeliczenia dokonujemy po kursie NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia faktury.
• W przypadku sprzedaży waluty należy obliczyć jakie wystąpiły różnice kursowe, które w zależności od znaku należy zaliczyć do przychodu lub kosztu prowadzenia działalności gospodarczej. Odpowiednio dodatnia różnica kursowa zwiększa przychody, a ujemna powiększa koszty.

Podsumowując powyższe podpunkty, w firmie należy dokumentować moment wpływu i wypływu waluty oraz kursy walut w tych dniach, a także powstałe różnice kursowe zaliczać do kosztów lub przychodów z działalności gospodarczej.

Jak rozliczać różnice kursowe

Jak już pisaliśmy w poprzednim podpunkcie, fizyczny zakup lub sprzedaż waluty w firmie rozlicza się po kursie wymiany udokumentowanym fakturą (z kantoru lub banku), a przy rozliczeniach faktur zagranicznych, przyjmujemy kurs średni NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień ich poniesienia.

Jednak samo udokumentowanie wpływów i wypływów waluty, a następnie jej przeliczenie na polskie złote, nie wyczerpuje obowiązku przedsiębiorcy, który powinien również rozliczyć różnice kursowe (oczywiście o ile one wystąpiły).

Prawo podatkowe dotyczące rozliczania różnic kursowych jest niestety skomplikowane. Na sposób rozliczenia ma wpływ stosowana prze jednostkę metoda ewidencji przychodów oraz ewentualne wykazane koszty finansowe związane z wymianą walut.

Do trzech podstawowych metod ewidencji zalicza się:

• FIFO (z ang. first in, first out; dosłownie: pierwsze weszło, pierwsze wyszło) - w tym przypadku należy rozliczyć walutę, która na rachunku pojawiła się wcześniej, transakcja rozliczana jest według kursu wcześniejszego,
• LIFO (z ang. last in, first out; dosłownie: ostatnie weszło, pierwsze wyszło) - w tym przypadku w pierwszej kolejności rozliczana jest waluta, która na rachunku pojawiła się później, transakcja rozliczana jest według kursu późniejszego,
• AVCO (z ang. average cost; oznacza średnio-ważony kurs walut) - transakcja rozliczana jest według średniego kursu ze wszystkich walut, które znajdują się na rachunku.

W praktyce, sprawami związanymi z ewidencją kursów walutowych zajmuje się wyspecjalizowane biuro rachunkowe. W takim wypadku szczegółowa wiedza na temat zasad rozliczania różnic kursowych nie jest niezbędna z punktu widzenia przedsiębiorcy. To biuro rachunkowe dba o dobór odpowiedniej metody oraz prowadzi rozliczenia z podmiotami podatkowymi. Każda z metod ma swoje wady i zalety, tak więc wybór tej właściwej może mieć bardzo duże znaczenie w odniesieniu do kosztów ponoszonych przez firmę. W zależności od wyboru, FIFO, LIFO oraz AVCO mogą powodować powstanie innej końcowej sumy bilansowej, a co za tym idzie innego wyniku finansowego (zysku bądź straty).